Krzysztof Wyszkowski

W poprzednich częściach „fragmentów historii” głównym tematem były założenia parkowe i budynki, które jednoznacznie kojarzą się z tym obszarem ( zapraszam do przeczytania ) „Park i pałac w Krasnem – fragmenty historii” https://osp.wezewo.info/?p=12941 i „Wieża w Krasnem – fragmenty historii część 2” https://osp.wezewo.info/?p=13166 . W tym artykule zapraszam Państwa do zapoznania się z opowieścią o Krasnem i jej dobrach, widziane z perspektywy trochę innej jak podają ogólne dostępne źródła w internecie np. w Wikipedii czy na stronie internetowej Gminy Krasne. To będzie myślę skromne i subiektywne uzupełnienie wiedzy i tak bardzo szerokiej o Krasnem i rodzie Krasińskich. W tej część rozważaniu o Krasnem chcę zabrać Państwa od legendarnych początków po ojca największego gospodarza na Krasnem .

Zapraszam serdecznie do czytania artykułu na urządzeniach stacjonarnych – lepiej widać tabelę .

Znaczenie nazwy : „Nazwa „Krasne” pochodzi od polskiego słowa „krasny”, które oznacza „piękny”, „gładki”, „urodziwy”, „wdzięczny”.

W kontekście ekonomicznym:
Dobra: to wszelkie środki (materialne i niematerialne), które mogą być użyte do zaspokojenia ludzkich potrzeb.

Źródło Google” Przegląd od AI”

Rozdział Pierwszy

od legendy do fortuny

W „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” wydanego pod redakcją Bronisława Chlebowskiego z 1902 roku, znajdujemy pod hasłem Krasne ponad 20 miejscowości. Bardzo charakterystyczne jest to iż prawie wszystkie miejscowości o tej nazwie mieszczą się na dawnych kresach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i tamtejszych powiatów np: homelski , mohylewski, kijowski itp. Jedynie nieliczne z dwudziestu miejscowości o nazwie Krasne pochodzi z bliższych terenów bliżej rdzennej polski tj. wieś obok Rzeszowa (woj. podkarpackie), niedaleko Zamościa (woj. Lubelskie) i za Białymstokiem (woj Podlaskie) lecz z historycznego punktu widzenia to też tereny dawnej Rusi, czy to czerwonej ,wołyńskiej lub grodzieńskiej. Jest tylko jedno Krasne, które mieści się tak daleko na zachodzie a konkretnie na północnym Mazowszu – to nasze Krasne. Sprawdzałem też inne słowniki i strony internetowe lecz efekt był bardzo zbliżony. Zwróćmy uwagę, dlaczego nazwa tej miejscowości tak popularnej na wschodzie nie pojawia się za to w centrum i na zachodzie Polski?. Po nazwie miejscowości Krasne (krasny) lub Kraśno czy można by wnioskować pochodzenie założycieli osady lub założyciela . (Kraśno tej nazwy miejscowości nie ma w wyżej wymienionym słowniku najbardziej zbliżona nazwa to Krasno {miejscowość Kraśno obecne znajduje się w Czechach )} –

Mamy kilka opcji by rozsądzić jak to było. Jedną z nich bardzo prawdopodobną jest to, że nazwali to miejsce pierwsi osadnicy ze wschodu, którzy tu przybyli i postanowili zamieszkać i nazwać to miejsce w swoim dialekcie wschodnio – słowiańskim, bo było to piękne urokliwe miejsce i dodajmy też że ze względu na urodzajne gleby (w nie których miejscach dodajmy czerwone od występujących tu powszechnie gleb gliniastych ). Kolejną opcją też bardzo możliwą jest to iż po kolejnej wyprawie wojennej książąt mazowieckich na Ruś lub Litwę osadzono tu tzw. brańców (jeńców) i oni nazwali to miejsce. Nie wykluczone że potwierdzenia tych tez są wydarzenia, których sprawcą był Konrad Mazowiecki. Pokonał w 1205r pod Zawichostem księcia ruskiego Romana II a w 1208r pojął za żonę Agafię córkę księcia nowogrocko-siewierskiego. I właśnie może osadził tu osadników z Rusi by zabezpieczyli jego księstwo od wschodu i północy od napadów Pruskich i Jaćwieskich . Tak można przypuszczać ponieważ prawdopodobnie legendarny pierwszy właściciel Krasnego Warcisław był hetmanem księcia Konrada Mazowieckiego a ten prowadził można rzec wojny bez przerwy właśnie z Prusakami i Jaćwingami . Według „encyklopedii powszechnej” 1864 roku napisane jest iż Warcisław pobudował w XIII wieku kościół drewniany, może to na początku w Krasnem była cerkiew przekształcona przez Warcisława w kościół . Czy tak było postaram się to nakreślić .

Niewątpliwie bardzo ciekawą i barwną postacią był założyciel i protoplasta rodu „Krasińskich” Warcisław lub Wawrzęta – jak podaje w swoim „Przewodniku heraldycznym” z 1877r. Adam Kosiński ”hetman Konrada I księcia mazowieckiego wojownik przeciwko Prusakom i Jadźwingom i dowódca w nie fortunnéj bitwie z Małopolanami pod Suchodołem 1243r. Najwcześniejszą datę jako mamy z jego udziałem to rok 1224 pozyskał dla swoich 4 wsi-majątków nadanie na prawie niemieckim to jest dla miejscowości :Ślepowrony, Strachowo, Drozdzin i Woli . Dwie pierwsze miejscowości przetrwały do dziś i mieszczą się koło Płońska.Książę Konrad I zwany później Mazowieckim ( 1187-1247r) to ten sławny co sprowadził do Polski Krzyżaków. Sprowadził także pod swój sztandar i Warcisława i podarował mu wtedy Krasne ? Tego na sto procent nie można potwierdzić. Niektóre źródła podają że przybył z Węgier albo Panonii , a w herbie miał „Korwina” – kruka czarnego na czerwonym tle siedzącego na kłodzie drewna. Ten herb był bardzo rozpowszechniony w ziemi krakowskiej i sandomierskiej. A wywodzi się od mitycznego rzymskiego bohatera, który przybrał sobie za herb kruka ponieważ , podczas pojedynku z rywalem ku zaskoczeniu wszystkich kruk nagle usiadł mu na tarczy i dzięki zaskoczeniu i zdumieniu rywala pokonał go.

Warcisław czy Wawrzęta raczej na pewno nie był Węgrem, może jedynie stamtąd przybył? Oba imiona są staropolskie i były bardzo popularne w omawianym czasie od rusi kijowskiej po pomorze zachodnie. Niektóre źródła podają iż od imienia Warcisław pochodzą nazwy miejscowości takich jak chociażby Warszawa czy Wrocław. Książę Konrad I panował przez dłuższy czas na ziemi sandomierskiej i krótko w Małopolsce, może Warcisław & Wawrzęta pochodził właśnie z tych terenów. Równie dobrze mógł pochodzić z Rusi lecz tego raczej się już nie dowiemy. Około roku 1224 ożenił się z dziedziczką rodu Pobożan ( inaczej podkowa) i „otrzymał w wianie liczne majątki ”.

I w tym momencie pojawia się na stronie internetowej Gminy Krasne informacja o genezie herbu ślepowron czytamy „ Ożenił się ze szlachcianką Pobożanką herbu Ślepowron, który przyjął za swój herb rodowy” . I tu niestety jest pewna nieścisłość . W „Przewodniku heraldycznym” z 1877 roku autorstwa Adama Kosińskiego czytamy „ W saméj rzeczy herb Ślepowron jest złożony z herbów Kruków v Korwina to jest kruka i Poboga czyli podkowy z krzyżem takie połączenia herbowe często miały miejsce a zwykle z powodu związków małżeńskich” . Ta dziedziczka pochodziła z okolic Mławy z bardzo ważnego rodu, w herbie miała podkowę więc można przyjąć iż Warcisław nie przejął herbu od małżonki tylko z dwóch herbów rodowych stworzono jeden by podkreślić ważność obu rodów a pierścień w dziobie kruka to przypieczętował . Z grubsza można przyjąć to założenie herbowe. Bardzo ciekawą zagadką natomiast jest sama nazwa herbu „ślepowron” skąd się wzięło spróbuję to nakreślić .

W „Przewodniku heraldycznym” Adama Kosińskiego jest próba wyjaśnienia nazwy z tym iż pochodzi od nazwy rodowej wsi Ślepowrony „ odmianie którą przyjęli nie tylko jego potomkowie ale i wielu z jego jedno herbowych dał nazwę Ślepowron jak się zdaje od wsi Ślepowrony głównej swojej majętności” . Jest kolejne wytłumaczenie nazwy herbu ślepowron bardzo prawdopodobne jak każde inne (…)„Po niefortunnej bitwie i przegranej hetmana Warcisława ( w służbie Konrada Mazowieckiego) z Małopolanami 1243 roku pod Suchodołem rycerstwo mazowieckie nazwało go ślepą wroną ponieważ nie zauważył liczebnej przewagi jaką mieli Małopolanie przed bitwą . Warcisław miał w herbie kruka skąd może to żartobliwe lub obelżywe miano. I stąd może nazwa jego macierzystej miejscowości ŚLEPOWRONY .” – spostrzeżenie autora wyczytane gdzieś w internecie .

Dla porządku w 1399 roku jest najstarsza notatka sądowa wymieniająca herb ślepowron w dokumentach .

Było jeszcze kilka postaci legendarnych w rodzinie Kasińskich (tabela nr 1) lecz pierwszą potwierdzoną postacią w „Rodzie Ślepowrończyków” był nie wątpliwie Sławomir ( Sławko I ) . Sławomir de krasne herbu ślepowron i miejscowość Krasne pojawia się w wyroku sądu ziemskiego ciechanowskiego 15.03.1372 roku gdzie widnieje wpis o wygranym sporze o granicę ziem między Sławomirem de Krasne z sąsiadem Niedomysłem de Chodupie . Z inicjatywy tegoż Sławomira została w 1380 roku erygowana parafia w Krasnem i to był pierwszy krok milowy do wielkich dóbr w przyszłości . Pozwolenie na założenie parafii , (dodajmy najstarszej w regionie 1380r zaraz po Płoniawach 1377r ) to nie tylko powstanie administracji kościelnej ale przede wszystkim w omawianym czasie administracji państwowej . Wedle parafii pobierano podatki , zwołano pospolite ruszenie, odbywały się sądy itp. To stanowiło początkowy kapitał do powstania w przyszłości olbrzymich dóbr, które w różnej formie przetrwały do dziś .

W tabeli umieszczonej poniżej zamieściłem pokrótce co prawdopodobnie działo się dalej z rodem Warcisława i Pani o herbie Pobożan – tabela zrobiona jest według kryteriów autora . Źródła z czego korzystałem są umieszczone na końcu artykułu chcę zaznaczyć iż większość źródeł pochodzi z przełomu XIX i XX wieku . Starałem się podkreślić informacje o majątku jakim dysponowali kolejni z rodu Krasińskich.

Tabela nr.1 ( wykonanie i kwerenda autora)

Z grubsza w powyższej tabeli można tak opisać początek „Dóbr Krasne”. Poszczególne postacie w niej występujące na pewno miały inne wsie – majątki na własność ja starałem się wyszukać przede wszystkim miejscowości obok Krasnego i samo Krasne, które należało do rodu pieczętującym się ślepowronem .

Co bardzo ciekawe majątek Krasne prawie od samego początku przechodził z ojca na syna niekoniecznie po starszeństwie . W Krasnem od czasu pobudowania drugiego drewnianego kościoła 1482 roku przez Mikołaja Krasińskiego i przeniesienia pod podłogę kościoła najstarszych grobów swoich przodków stał się jak gdyby kolebką rodową, w której chowano najznamienitszych jej członków i przez to Krasne musiało koniecznie zostać w gronie rodziny i to był jak się okazało drugi krok milowy do stworzenia „Dóbr Krasne” . Na przestrzeni wieków różne linie Krasińskich dziedziczyły te dobra. To przez koligacje bardzo bliskie w rodzie to przez transakcje pomiędzy liniami rodowymi, grunt by samo Krasne było w gronie rodziny .

Krasińscy w XIV i XV w wieku pełnili różne funkcje i byli na różnych stanowiskach w księstwie mazowieckim np.: Kasztelanami, stolnikami , podstolim, sędziami , podkomorzynami itp. Czyli pełnili funkcje można powiedzieć -nic szczególnego- w księstwie Mazowieckim. Były to funkcje przeważnie rotacyjne. W książce „Osadnictwo Ziemi Ciechanowskiej w XV wieku (1370-1526)” Wrocław-Warszawa-Kraków- Anna Borkiewicz-Celińska 1970r. na stronie 125 jest przedstawiona tabela pt: „Wielowioskowa własność szlachecka w ziemi ciechanowskiej w XV wieku ”. W tej tabeli jest przedstawionych 21 największych właścicieli osad na Mazowszu . Sławek II z Krasnego jest na pozycji 18, czyli pod koniec stawki . Dla porównania w tej tabeli najbliżsi sąsiedzi czyli Mikołaj Wąż z Dobrzankowa zajmuje 11 miejsce a Rogala z Węgrzynowa 15 miejsce. 18-pozycja rodu Krasińskich utrzymywała się miej więcej do końca XV i początku XVI . Sytuacja rodziny zmieniła się diametralnie kiedy to Andrzej Krasiński I poślubił Aleksandrę Dzierzgowską ( ciotkę Mikołaja Arcybiskupa Gnieźnieńskiego). W „Przewodniku heraldycznym” Adama Kosińskiego czytamy „ Dzierzgowscy hb. Jastrzębiec należeli w XV i XVI stuleciach do najznakomitszych rodzin mazowieckich w r. 1550 otrzymali tytuł hrabiowski państwa rzymskiego odznaczyło się z nich w owych czasach dwóch braci Mikołaj arcybiskup gnieznieński 1559 i Jan wojewoda mazowiecki którego żona Dorota z Sobockich była zaufaną przyjaciółką i powiernicą królowej Bony”.

Andrzej Krasiński I poległ na bukowinie w 1497 roku , a opieką nad dziećmi a wnukami w szczególności zajęła się babcia Aleksandra z domu Dzierzgowska . Trzech swoich wnuków postanowiła powierzyć w opiekę swojemu krewnemu Arcybiskupowi Gnieźnieńskiemu Mikołajowi czyli: Franciszka, Mikołaja i Stanisława . Arcybiskup Mikołaj zapewnił im solidne wykształcenie i zrobili wszyscy pod jego opieką wielką karierę w kościele Polskim . Największą karierę zrobił Franciszek , która dla rodziny zmieniła wszystko .

Będąc na wycieczce w Opinogórze usłyszałem iż Zygmunt Krasiński (poeta z epoki romantyzmu) to najwybitniejsza postać w rodzie Krasińskich . Nie ukrywam że byłem bardzo zdziwiony i wręcz zszokowany tą informacją . Pomyślałem w jakich kategoriach był ten ranking najwybitniejszego w rodzie Krasińskich i kto ten ranking przeprowadził i wymyślił iż Zygmunt wygrał . Gdybym ja mógł zagłosować w takim rankingu na najwybitniejszą postać w Rodzinie Krasińskich to bez wątpienia zagłosował bym na Franciszka Krasińskiego. To jest nie ukrywam moja ulubiona postać z Krasnego . Dodam tylko że jego bracia ( Wojciech i Andrzej ) w czasie kiedy poszedł na studia za granicę posiadali tylko 5 wsi z Krasnem włącznie

Franciszek Krasiński 1527-1577 (podkanclerzy koronny, biskup krakowski, budowniczy murowanego kościoła w Krasnem 1575r. ) doprowadził to tego iż rodzina z jednej z przeciętnych rodzin szlacheckich na północnym Mazowszu stała się jedną z najbogatszych w Królestwie Polskim Obojga Narodów po „Unii Lubelskiej”, do której w największym stopniu przyczynił się Franciszek. Nie będę pisał o największych osiągnięciach naszego nieżyjącego parafianina z Krasnego , można je przeczytać w wielu publikacjach lecz pozwolę zauważyć jedno iż odkąd powstał urząd Podkanclerza Koronnego 1315r i trwał do 1794r prawą ręką królewską było około 81 osób z największych rodów Polskich i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Na tej liście nazwisko Krasiński występuje tylko raz przy imieniu Franciszek. To samo dotyczy stanowiska Biskupa Krakowskiego na około 94 nazwisk , nazwisko Krasiński widnieje tylko raz.

Będąc Podkanclerzym i zarazem Biskupem Krakowskim przysługiwał mu olbrzymi majątek, którym dysponowali ludzie na tym stanowisku . Posiadali olbrzymie obszary ziemi , które były źródłem dochodów z rolnictwa . Posiadali wiele miast i wsi nadzorowali dochody z kościołów i klasztorów pobierali opłaty celne itp. Jak podaje Kamil Janicki w artykule pt:”Najbogatszy dostojnik Kościoła w dawnej Polsce. O fortunie związanej z tym urzędem krążyły legendy” na łamach portalu „Wielka Historia” czytamy „W skład beneficjum biskupów krakowskich wchodziło za czasów dynastii Wazów 12 miast i 260 wsi. W przybliżeniu połowa dóbr leżała w województwie sandomierskim, reszta głównie w krakowskim,. Biskup Krakowski posiadał też ziemie na śląsku na dzisiejszym Zagłębiu Dąbrowskim a przez to piastował tytuł Księcia Siewierskiego. W czasie bezkrólewia podczas wojny Batorego (Franciszek był po jego stronie ) z miastem Gdańsk wystawił między innymi 50 husarzy a na jednego w przeliczeniu na dziś trzeba było wydać ponad milion złoty . To się przyczyniło do wielkiego skoku finansowego i prestiżowego dla rodziny z którego niewątpliwie bardzo skorzystali ( w tym jego bracia a jeszcze bardziej ich synowie ) bo doszli za sprawą Franciszka do olbrzymiej fortuny.

Rozdział Drugi

od stagnacji do początku świetności majątku

Po wielkim sukcesie dla rodziny jakim okazał się wybór na podkanclerza koronnego Franciszka Krasińskiego jego bracia otrzymali wysokie stanowiska na rządowych ( Wojciech i Andrzej) i kościelnych ( Maciej i Stanisław ) stanowiskach. Wiązało się z dodatkowymi dochodami np.; Wojciech został kasztelanem sierpeckim . Kasztelan doglądał dóbr królewskich i pobierał opłaty daniny i zarządzał dobrami królewskimi na danym terenie . Andrzej zaś był sędzią ziemskim ciechanowskim co tez wiązało się z zwiększeniem dochodów. Obydwoje doczekali się stanowisk senatorskich i poselskich w Rzeczypospolitej . Dzięki tym stanowiskom z pięciu wsi jakimi dysponowali na początku, zarządzali pod koniec swojego życia wielkimi dobrami królewskimi. Dla przykładu najbliżej Krasnego wsie królewskie , które wzięli w zarządzanie to Wężewo i Dobrzankowo . Oczywiście z pieniędzy , którymi dysponowali przez zażądanie dóbr królewskich zakupywali wsie czy ziemię na konto swoje .

Przejdźmy szybkim krokiem do czasów nam bliższych do tych , których spośród wielu gałęzi rodu krasińskich i ich fortun zaczął się wyszczególniać dla nas interesujący temat „Dóbr Krasne” . W „Encyklopedia powszechnej w tom 16 Warszawa 1864 jest wspomniany kościół w Krasnem i jego przebudowa i remonty „Rozszerzył go Jan Kazimierz Krasiński podskarbi wielki koronny przez przymurowanie dzisiejszego presbiteryjum pod którém grób jego się znajduje a później Błażej Krasiński całkiem go mianowicie wewnątrz przeistoczył ołtarze dawne usunął dając w ich miejsce niezlym pędzlem wykonane freski po naj większej części stacyje męki Pańskiej wyobrażające Malował te freski nie jaki Sebastyjan Eckstein”

Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Krasińskich w Krasnem

W wspominany Błażej Jan Krasiński ( zmarł 1751 roku )- starosta opinogórski , przasnyski i nowomiejski odziedziczył po swoim ojcu Stanisławie Krasińskim majątek, który został wyszczególniony w „ Studja Kranika Pałacu Krasińskich” napisany przez Juliana Bartoszewicza w 1880r zamieszczanie w „Studia historyczne i literackie” Tom 1 : strona 326 . „Błażej ostatniswojej linji potomek i znowu dobra Jana Kazimierza podskarbiego i Jana Dobrogosta wojewody w jedne skupiły się ręce. A jak powiedzieliśmy były to dobra ogromne Krasne wieś rodzinna od której poszło i nazwisko całego szczepu była w posiadłości Błażeja z przyległościami. Na leżało do niego i Drążdżewo ze wsiami i Krasnybród na Rusi klucz wielki i Dobromil wsławiony pobytem Herburtów Fulsztyńskich także wsiami otoczony i Węgrów na Podlasiu pełen pamiątek socynjańskich i kalwińskich i Sokołów także miasteczko na Podlasiu i Nowemiasto z kluczem zdaje się nad Pilicą miasto z wsiami i inne w różnych województwach do tego pałac w Warszawie nader wspaniały.”

Możemy z tego cytatu wywnioskować iż Błażej Krasiński zjednoczył dawny majątek swoich wielkich poprzedników czyli Jana Kazimierza Krasińskiego podskarbiego ( 1607-1669) wnuka Andrzeja III Krasińskiego i swojego dziadka Jana Dobrogosta (1639-1717) . W tym Studiu historycznym możemy wyczytać także cechy charakteru omawianych osób to też bardzo ciekawe „Błażej Krasiński odrodził się zupełnie od swoich przodków od dziada i pradziada Nie gonił zupełnie za uciechami świata był nadzwyczaj pobożny powiemy nawet zabobonny dziecinny w swojem nabożeństwie I podskarbi i Jan Dobrogost pobożni byli i hojnie rzucali pieniądze na uposażenie kościołów ale jednak dla modlitwy nie pomiatali światem iz ochotą przy sparzali sobie dóbr ziemskich ubiegali się o godności doczesne”.

Po bez potomnej śmierci Błażeja Krasińskiego, nazywano go (…) panem na stu wsiach lecz miał ich więcej o ogromną po nim sukcessyą toczył się długoletni proces między jego spadkobiercami po mieczu i kądzieli zakończony ugodą na któréj zyskała najwięcej linia na Krasnem i jéj ten gniazdowy majątek domu został przyznany (…) Lina na Krasnem to raczej ta co mieściła się w Opinogórze. Ciężko jest opisać w prostych słowach zawiłości dziedziczenia i przekazania majątku Krasne w poszczególne ręce rodu krasińskich . W każdym bądź razie spróbuje 1752 roku Dobra Krasne przechodzą na dwóch synów Jana Krasińskiego kasztelana wiskiego z linii ordynackiej, odziedziczyli ten majątek po ugodzie procesowej po Błażeju. Jego dwaj synowie Michał Heronim podkomorzy różański i Adam Biskup Kamieniecki (pomnik stoi w kościele .) Heronim przekazał majątek Krasne synowi Adamowi. Dla porządku odnotujmy że Michał Heronim otrzymał od Króla polski Augusta III przywilej na zmianę wsi Krasne na Miasto 1754r. . Adam Krasiński miał tylko jedną córkę Joannę , która to zaślubiła Augusta Hrabiego Krasińskiego (1797-1857)-( ze starszej gałęzi rodu Galicyjskiej ) i przekazała majątek Krasne i wsie po ojcu w wianie. W książce „Pamiętniki Józefa Hrabiego Krasińskiego od roku 1790-1831” wydane w Poznaniu 1877 roku autorstwa De. Fr. Reutowicza ( plus uzupełnienia autora ) czytamy „Linia Krasińskich Galicyjska- Adam brat Jana Opinog. starosty niby krezus bogaty ożeniwszy się z Burską wykradzioną z klasztoru mniszką ze skępstwa w czas tęgich mrozów umarł prawie nago na podwórku Córkę swą milionową pannę jedynaczkę wydał za bogatego kuzyna Krasińskiego Augusta równego sobie skąpca zmarłego wr 1856 Ale syn tego jedynak dobrego serca pan ożenił się z wdową po Zygmuncie Krasińskim z domu Branicką „ Oczywiście chodzi tu o Ludwika Krasińskiego naszego głównego twórcę i budowniczego majątku w Krasnem .

Zdjęcia ze zbiorów Muzeum Krasińskich w Krasnem

Jednakże w swoich pamiętnikach Józef Krasiński moim zdanie skrzywdził i to mocno Augusta Krasińskiego ( 1797-1857) nazywając go „skąpcem”. August pobudował w majątku Krasne szereg budynków gospodarczych i mieszkalnych np.: Spichlerz ,oficynę , które przetrwały do dziś . Pobudował koszary dla dworskiej służby zbrojnej oraz zajazd klasycystyczny, które niestety nie przetrwały . Dla swoich dzierżawców ziem pobudował dworki np.; w Żbikach ( ruiny jeszcze są ) .

W poniższej tabeli nr. 2 są wypisane ziemie którymi zarządzał w „Dobrach w Krasnem” . W tej tabeli , którą zrobiłem są puste miejsce mam nadzieję iż powoli może uda się uzupełnić. Proszę o informację .

Tabela nr.2 ( wykonanie i kwerenda autora)

W książce pt: „Opisanie Lasów Królestwa Polskiego i guberni zachodnich” Aleksander Polujański Warszawa 1854r widnieją zapisy wielkości dóbr w Guberni Płockiej oraz które z nich mają największe sukcesy jeśli chodzi o hodowle zwierząt , uprawę roślin oraz ogólnie w produkcji rolnej do roku 1850 . „ Wszystkich dóbr w gubernji Płockiéj liczy się 1,558 z tych więcej nad 100 włók rozległości mają 129 od 100 do 50 włók posiada 199 dóbr od 50 do 10 637 dóbr reszta zaś mniejsze Większych pierwszego rzędu dóbr jest najwięcej w powiecie Pułtuskim bo až 34 w Lipnowskim 31 w Mławskim 26 w Przasnyskim 18 w Płockim 12 iw Ostrołęckim 8 „ Można z tego opisu wywnioskować i z powyższej tabeli iż Dobra Krasne były jedne z największych w guberni płockiej. Lecz poza tym jeśli chodzi o sukcesy w hodowli czy to owiec bydła czy koni we wszystkim przewyższały ją majątek w Opinogórze „Najpiękniejszym doborem owczarni odznaczają się dobra Zbójno Opinogóra Kraśne Krasnosielce Ciemniewko Leszno Działyú Tomków Ugoszcz Zębów (…)” „bydło widzieć można w dobrach Bielino w powiecie Pultuskim Opinogóra w Przasnyskim Dłutów Złotów w Mławskim”(…), „hodowaniu koni i znaczniejszych stad zalecają się dobra Mianowo w powiecie Ostrołęckim Opinogóra w Przasnyskim Popowa Somianka Brańszczyk w Pułtuskim Pączkowo” . Jak widzimy z powyższych cytatów iż w omawianym czasie majątek opinogórski był oczkiem w głowie Krasińskich a niekoniecznie majątek w Krasnem .

Zmieniło się to w sposób zauważalny i wyjątkowy gdy w Krasnem objął rządy syn Augusta Krasińskiego Ludwik Krasiński ( 1833-1895 ) .

Ludwik Krasiński zgromadził wielki majątek . Obok „Dóbr Krasne” do niego należał między innymi Ojców, Pieskowa Skała, w Galicji Osmolice ,Gułów w siedleckim, Ursynów pod Warszawą , Rohatyń w Galicji Wschodniej . A do tego fabryki , cukrownie, cegielnie , krochmalnie, stadniny , itd. O Ludwiku Krasińskim można by długo pisać o jego osiągnięciach w dziedzinie nie tylko gospodarczej. Niewątpliwie przyczynił się do największego rozkwitu miejscowości Krasne i Dóbr Krasne .

Ale to już zupełnie inna historia o której napiszę w następnej części „ fragmentów historii „

ps . Już niedługo następna część a w niej szczegółowo o budynkach pobudowanych przez Augusta i Ludwika Krasińskiego oraz Marię Ludwikę w Krasnem i wiele dodatkowych informacji .

Z poważaniem autor .

Bibliografia

Obraz wyróżniający to szkic nagrobku w kościele w Krasnem Jana i Katarzyny rodziców Franciszka Krasińskiego – zdjęcie ze zbiorów Muzeum Krasińskich w Krasnem

Zdjęcia ze zbiorów Muzeum Krasińskich w Krasnem do artykułu wykonał Krzysztof Wyszkowski

• Osadnictwo Ziemi Ciechanowskiej w XV wieku (1370-1526) Wrocław-Warszawa-Kraków Anna Borkiewicz-Celińska 1970r.
• Monografii historyczno-genealogicznym t.2, Warszawa 1860r autorstwa Stanisława Kazimierza Kossakowskiego czytamy
• Przewodnik Heraldyczny (Monografie Kilkudziesięciu Znakomitszych Rodzin) Kraków 1877r Ad. Am. Kosiński
• Złota Księga Szlachty Polskiej (Rocznik XVIII) Teodor Żychliński Poznań 1896
• Atlas Historyczny Polski -Mazowsze w Drugiej Połowie XVI Wieku Część II pod redakcją Władysława Pałuckiego Warszawa 1973r.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego I Innych Krajów Słowiańskich pod redakcją Bronisława Chlebowskiego Część II Warszawa 1902r.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X pod redakcją Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego 1889r.
• Pamiętniki Józef Hrabiego Krasińskiego od Roku 1790-1831 dr. FR. Reuttowicza Poznań 1877r.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego I Innych Krajów Słowiańskich pod redakcją Bronisława Chlebowskiego i Józefa Krzywickiego Część XIV Warszawa 1895r.
• Studja Kranika Pałacu Krasińskich” napisany przezJuliana Bartoszewicza w 1880 roku zamieszczanie w Studja historyczne i literackie – Tom 1;Tom 1880 – Strona 326
• Pamiętniki Józefa Hrabiego Krasińskiego od roku 1790-1831” wydane w Poznaniu 1877 roku autorstwa De. Fr. Reutowicza
• „Opisanie Lasów Królestwa Polskiego i guberni zachodnich” Aleksander Polujański warszawa 1854r
• PP Pracownie Konserwacji Zabytków oddział Warszawski Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej .Warszawa 1978r. Archiwum SDZ A/97 Krasne „Dawny Zespół pałacowo- parkowy”
• https://www.gbpkrasne.pl/
• https://www.krasne.pl/asp/historia-krasnego,8,,1
• https://zamki.name/kraje/polska/konrad1.php
• https://www.genealogia.waw.pl/nazwisko
• https://wielkahistoria.pl/najbogatszy-dostojnik-kosciola-w-dawnej-polsce-o-fortunie-zwiazanej-z-tym-urzedem-krazyly-legendy/
• https://mojezaglebie.blogspot.com/2015/10/armia-xiestwa-siewierskiego.html
• „Franciszek Krasiński, polityk złotego wieku” Autor:Tadeusz Gostyński 1938r.
• „Encyklopedii powszechnej w tom 16 Warszawa 1864
• https://www.zwiadowcahistorii.pl/pieczec-lakowa-z-polskim-herbem-slepowron-znaleziona-na-wschodzie/